4) Είναι επαγωγικός ή παραγωγικός αυτός ο συλλογισμός;

(6/9/2022 Παράκληση, σχολιάστε τις αναρτήσεις μου είτε θετικά είτε αρνητικά. Θα είναι μια ευπρόσδεκτη ικανοποίηση για την προσπάθεια που κατέβαλα. Ακόμα και οι αρνητικοί σχολιασμοί, θα βοηθούσαν να διορθώσω ορισμένες απόψεις. Ευχαριστώ)

-Σε ένα μπλοκ για φιλόλογους γίνηκε συζήτηση για το εάν ο συλλογισμός, που περιλαμβάνεται στην παρακάτω «παράγραφο», είναι επαγωγικός ή παραγωγικός και εκφράστηκαν και οι δυο απόψεις, χωρίς τελικά να καταλήξουν σ’ αυτήν ή σε εκείνη. Παραθέτω την «παράγραφο», που πρέπει σωστότερα να την πούμε μικροκείμενο γιατί δεν είναι μια παράγραφος αλλά τρεις, και στη συνέχεια αναφέρω την ανάλυση που έχω κάνει, ανάλυση που έχει δυο στάδια:

-Μικροκείμενο:
"Είπαν- και είναι σωστό- πως η αναγέννηση της εποχής μας είναι δυνατή μόνο με το ξύπνημα της αγάπης στις ψυχές των ανθρώπων. Αυτή μόνο υπερνικά τη στενότητα του εγώ μας. Όταν αγαπούμε βγαίνουμε έξω από τον εαυτό μας , ανοίγεται το εγώ μας, κι όχι μόνο αυτό αλλά και οι πύλες της ψυχής μας , και αγκαλιάζει εκείνο που αγαπά. Όσο πλατιά είναι η αγάπη μας, τόσο πιο πλούσια η ψυχή μας. Άλλωστε, είναι γνωστό πως καθένας μπορεί να καταλάβει τέλεια μόνο ό,τι αγαπά".

-1ο Στάδιο , ανάλυση του μικροκειμένου στις παραγράφους του : &1 "Είπαν- και είναι σωστό- πως η αναγέννηση της εποχής μας είναι δυνατή μόνο με το ξύπνημα της αγάπης στις ψυχές των ανθρώπων. &2 Αυτή μόνο υπερνικά τη στενότητα του εγώ μας. ( Γιατί ) Όταν αγαπούμε βγαίνουμε έξω από τον εαυτό μας , ανοίγεται το εγώ μας, κι όχι μόνο αυτό αλλά και οι πύλες της ψυχής μας , και αγκαλιάζει εκείνο που αγαπά. &3 Άλλωστε, είναι γνωστό πως καθένας μπορεί να καταλάβει τέλεια μόνο ό,τι αγαπά".

-Δεύτερο Στάδιο Ανάλυσης (πρώτη διατύπωση) : Η πρώτη παράγραφος περιέχει ένα συμπέρασμα, μια διαπίστωση, χωρίς αποδεικτικές. Εκτός αν σαν αποδεικτικές θεωρήσουμε τη φράση «και είναι σωστό» . Το συμπέρασμα πάντως «είπαν . .κτλ» είναι επαγωγικό, γιατί είπαν κάποιοι και όχι όλοι. Η δεύτερη ξεκινά με συμπέρασμα (=με θεματική πρόταση) και τελειώνει σε ένα νέο συμπέρασμα «και αγκαλιάζει εκείνο που αγαπά». Και τα δυο όμως αυτά συμπεράσματα δεν είναι (φευ) αυταπόδεικτες αλήθειες για όλους, γιατί σ’ αυτά συμφωνούν μόνο οι ανθρωπιστές, ενώ τα περιφρονούν πολλοί άλλοι, δηλαδή όσοι αγαπούν μόνο το χρήμα (τοκογλύφοι, κερδοσκόποι, πολεμοκάπηλοι και λοιποί).

-Με άλλη ορολογία: Ο συγγραφέας του μικροκειμένου έκανε μιαν αφανή στατιστική, με δείγμα όσους πολλούς θεωρεί ότι αυτά πρεσβεύουν, αλλά δεν συμπεριέλαβε στο δείγμα και αγνόησε τους άλλους πολλούς που άλλα πρεσβεύουν. Επομένως τα συμπεράσματά του είναι από δείγμα, άρα επαγωγικά όπως και οι συλλογισμοί του. Εκτός ίσως από το τελευταίο συμπέρασμα «καθένας μπορεί να καταλάβει τέλεια μόνο ό,τι αγαπά". Μόνο που ο καθένας έχει το δικό του αντικείμενο αγάπης, η μία πλευρά τον άνθρωπο, η άλλη το χρήμα.
-Μια τρίτη διατύπωση : Όταν χρησιμοποιούμε δείγμα έχουμε (ατελή) επαγωγή και βγαίνει πιθανολογικό συμπέρασμα. {Ο συγγραφέας του μικροκειμένου παρουσιάζει τα συμπεράσματά του όμως ως βέβαια,ως παραγωγικά, και αυτό φυσικά είναι λάθος}.*
-(Εδώ πρέπει να υπενθυμίσω ότι κάνουμε ανάλυση και όχι κήρυγμα περί αγάπης. Είμαστε επομένως υποχρεωμένοι να αναφέρουμε, δυστυχώς, τα πράγματα με το όνομά τους και να μη τα εξιδανικεύσουμε).
======
* προσθήκη 22/5/2011: Μια τέταρτη διατύπωση: το δείγμα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας είναι τελείως μονόπλευρο και τον οδηγεί σε μονόπλευρα, σε μη καθολικά συμπεράσματα. Σε συμπεράσματα που δεν πρέπει να τα γενικεύσει, μια και στηρίζονται σε μονόπλευρο δείγμα.
========
Προσθήκη 3/6/2011: Μια άλλη "παράγραφος", μικροκείμενο, που προβληματίζει:
«Ο εικοστός αιώνας δικαίως χαρακτηρίζεται ως αιώνας των μεγαλύτερων και σημαντικότερων κοινωνικο-οικονομικών αλλαγών.// Με τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας, ο μέσος " Δυτικός άνθρωπος" ζει στο κατώφλι του 21 ου αιώνα μία πολύ διαφορετική καθημερινή ζωή από τον αντίστοιχο άνθρωπο των αρχών του 20oυ αιώνα.// 'Ένα σημαντικό ποσοστό ευθύνης γι' αυτές τις δραματικές αλλαγές στην καθημερινή ζωή φέρει και η πρόοδος στις λεγόμενες βιοϊατρικές επιστήμες. (Γιατί) Η ανακάλυψη της δομής του DNA, πριν από 45 περίπου χρόνια, και η επακόλουθη "έκρηξη γνώσης" στους τομείς της Μοριακής Βιολογίας και της Γενετικής φέρνουν την ανθρωπότητα αντιμέτωπη με μια νέα τάξη πραγμάτων».

ΣΧΟΛΙΑ ΜΟΥ:
- Οι συλλογισμοί είναι παραγωγικοί. Το πρώτο συμπέρασμα δεν είναι πιθανό, αλλά βέβαιο, σ' αυτό δηλαδή συμφωνούν όλοι- άρα είναι παραγωγικό. Το ίδιο συμβαίνει και με το δεύτερο. Το τρίτο συμπέρασμα 'ένα σημαντικό ποσοστό ευθύνης . . φέρει και η πρόοδος στις βιοϊατρικές επιστήμες' αποδεικνύεται πλήρως με τις προτάσεις που ακολουθούν, χωρίς να αφήνει περιθώρια αμφισβήτησης ή πιθανότητας να είναι διαφορετικό, άρα κι αυτό είναι παραγωγικό.
-(Με άλλη διατύπωση: το πρώτο συμπέρασμα προέρχεται από τέλεια επαγωγή- αλλά τέλεια επαγωγή είναι ουσιαστικά παραγωγή. Το ίδιο και το δεύτερο. Για το τρίτο ισχύουν αυτά που ανέφερα).

-Για την επαγωγή και παραγωγή πρέπει να διευκρινιστούν πολλά σημεία. Μέχρι τότε θα δημιουργούνται πολλές "διαμάχες". (προσθήκη 6/6/2011: για τους παραγωγικούς και επαγωγικούς συλλογισμούς, βλέπε πάντως και το τι λένε οι ειδικοί στο μπλοκ Λογική 2 (Logic 2).

-10/12/12: Μεταφέρω εδώ την άποψη που διατύπωσα στις 3/8/2011 στο Μπλοκ "πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση- συλλογισμοί" σχετικά με τους επαγωγικούς και παραγωγικούς συλλογισμούς, που με λίγα λόγια είναι ότι αρχικά οι συλλογισμοί που κάνουμε μέσα μας είναι επαγωγικοί και όταν αποδειχθεί με το χρόνο ότι το συμπέρασμά τους είναι σωστό, μετατρέπονται σε παραγωγικούς. Στο μπλοκ που προανέφερα σημείωσα τα εξής:
""Όλοι οι συλλογισμοί κατά την «διερευνητέα και εξεταστέα» άποψή μου, ξεκινάν σαν επαγωγικοί- δεν έχουμε, όταν γεννιόμαστε, κανέναν παραγωγικό συλλογισμό στο μυαλό μας. Οι επαγωγικοί όταν γίνουν αποδεκτοί από τον πολιτισμό όπου ανήκουμε, γίνονται αυτόματα παραγωγικοί (πχ: όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί). Μπορούμε να πούμε ότι τότε έχουμε μια τέλεια επαγωγή, που είναι ταυτόσημη με παραγωγή. Και αρχίζει πλέον ο διαχωρισμός μεταξύ παραγωγικών συλλογισμών (= ό,τι αποδέχεται ως αναντίρρητη αλήθεια ο πολιτισμός μας) και επαγωγικών συλλογισμών (=προσπαθούμε να αποδείξουμε κάτι με πιθανότητα, αλλά και με ενδεχόμενο να κάνουμε λάθος). Στα θέματα των θετικών επιστημών, που έχουν εξιχνιαστεί, έχουμε παραγωγικούς συλλογισμούς, ενώ σε αυτά που προσπαθούμε να εξιχνιάσουμε έχουμε επαγωγικούς. Στα κοινωνικά θέματα η πληθώρα των συλλογισμών μας, μάλλον ανήκει στην κατηγορία των επαγωγικών, και μόνον λίγοι στους παραγωγικούς. Το θέμα για τον 20ο αιώνα, ανήκει στους παραγωγικούς, γιατί είναι κοινή συνείδηση στους «δυτικούς» ότι ο άνθρωπος εξαιτίας της τεχνολογίας, ζει διαφορετικά σήμερα από ότι στην αρχή του 1900, ενώ το θέμα για την αγάπη, ανήκει στους επαγωγικούς (γιατί μόλις προσθέσεις το τι πρεσβεύουν οι φιλοχρήματοι, το συμπέρασμα χάνει την απολυτότητά του και γίνεται ποσοστιαίο, ας πούμε ότι ισχύει κατά 80 τοις εκατό).""".
ΤΑ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ ΜΟΥ

• Έκθεση Λυκείου (από τον Δ. Τσαμαρδίνο, Θεσσαλονίκη)         = για μαθητές
• Μαθήματα για την έκθεση λυκείου                                         = για μαθητές
• Έκθεση Λυκείου, θέματα και σκέψεις                                    = για μαθητές
• Έκθεση λυκείου, τα μυστικά της                                            =  και για μαθητές        
• Συλλογισμοί
• Συλλογισμοί και είδη παραγράφων
• ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
• ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ (Δομή) ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ
• Κειμενικά είδη
• Προβληματισμοί φιλολόγων για το συλλογισμό κλπ
• Παραγωγή κειμένου, Λαθεμένη θεωρία
• A paragraph (η αριστοτελική άποψη)
• Λογική 2 (Logic 2)
• Αιτίες, αναγκαίες και επαρκείς