Τετάρτη 14 Νοεμβρίου 2012

18) Είδη του στοχαστικού λόγου

- Ας μου επιτραπεί να σημειώσω εδώ ορισμένες σκέψεις μου για τον στοχαστικό λόγο.

- Τα σχολικά βιβλία και τα διάφορα μπλοκ των φιλολόγων μιλούν για ένα είδος στοχαστικού λόγου. Γι' αυτόν που στηρίζεται στον συνειρμό. Αυτό σημαίνει ότι ο νους μας παρουσιάζει τις διάφορες σκέψεις του έτσι όπως τις πρωτοσυνέλαβε, χωρίς βαθύτερη επεξεργασία. Χωρίς δηλαδή να αφαιρέσει ορισμένες σκέψεις, εικόνες, συναισθήματα, ακόμα και συμπεράσματα, και να προσθέσει άλλες πιο κατάλληλες για το θέμα που αναπτύσσει, έτσι που να καταλήξει σε συγκεκριμένη λύση, που να το λύσει. Ο συνειρμός βέβαια, δεν είναι κάτι το παράλογο. Εδράζεται στη λογική. Απλά δεν είναι λογική βαθιά επεξεργασμένη όπως είναι η λογική  στον αποδεικτικό λόγο, όπου δεν γράφουμε τις σκέψεις μας όπως τις πρωτοσκεφθήκαμε, αλλά αφού τις επεξεργαστούμε αφαιρώντας ό,τι δεν χρειάζεται και προσθέτοντας από τις γενικότερες γνώσεις μας ό,τι επιπλέον χρειάζεται. Ορισμένα στοχαστικά κείμενα που αναφέρονται στα σχολικά βιβλία ανήκουν σε αυτό το είδος στοχασμού, ας τον πούμε ελεύθερο ή συνειρμικό στοχασμό. (Πχ το δοκίμιο "Άνοιξη" του E. B. White, στο γ ΄ τεύχος του σχολικού Έκφραση-Έκθεση). 

- Υπάρχει όμως κατά τη γνώμη μου, και ένα είδος ανώτερου στοχασμού, όπου ο στοχαστής σκέφτεται πολύ βαθιά και συλλαμβάνει κοινωνικές και ηθικές ιδέες που αργά ή γρήγορα αλλάζουν και προάγουν τον πολιτισμό και τον φέρνουν σε ένα ανώτερο επίπεδο. Αυτό το είδος του στοχασμού, μπορούμε ίσως να το πούμε βαθύ στοχασμό και σε αυτόν μάλλον πρέπει να καταταγεί το απόσπασμα από κείμενο του Άλμπερτ Σβάιστερ που αναφέρεται στο γ ' τεύχος του Έκφραση-Έκθεση.  
- Στον βαθύ στοχασμό πρέπει εξάλλου να καταταγούν ορισμένα ρητά και αποφθέγματα, κείμενα πρωτοπόρων διανοητών , ποιήματα υψηλού διαμετρήματος κλπ. Πχ η θεωρία του Πρωταγόρα (490-420 π.Χ.) για τις ποινές δεν μπορεί να θεωρηθεί παρά σαν βαθύς στοχασμός μια και δεν είχε λεχθεί ποτέ μέχρι τότε ότι η ποινή πρέπει να είναι σωφρονιστική και όχι εκδικητική, και να επιβάλλεται σύντομα για να αποτρέπει και τους υπόλοιπους πολίτες από το να διαπράττουν εγκλήματα. (*)

-Θα έλεγα ότι υπάρχει και ένα τρίτο είδος στοχασμού: ο μεταφυσικός στοχασμός, αυτός που καταγίνεται με τα πέραν του φυσικού κόσμου ζητήματα. Το θέμα όμως αυτό ανήκει στη δικαιοδοσία της Θεολογίας.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
- Υπάρχουν βέβαια διαβαθμίσεις. Έτσι στον ελεύθερο στοχασμό υπάρχουν διαβαθμίσεις από τον ψυχαγωγικό μέχρι εκείνον που αγγίζει σε ορισμένα του σημεία τον βαθύ στοχασμό. Στον βαθύ στοχασμό από αυτά που γράφουμε όλοι μας, και οι μαθητές λυκείου, για το τι πρέπει να γίνει πχ για τον περιορισμό της βίας, κάτι που υπάγεται στον πρώτο βαθμό του βαθύ στοχασμού, μια και όλοι μας έχουμε διαβάσει σχετικά κείμενα, μέχρι τις απόψεις του Πρωταγόρα, που υπάγονται στην κορυφή. Διαβαθμίσεις ίσως υπάρχουν και στον μεταφυσικό στοχασμό, αλλά αυτό το θέμα ανήκει στη Θεολογία.
- Ο βαθύς στοχασμός είναι συγγενικός με τον αποδεικτικό λόγο, κυρίως γιατί και οι δυο χρησιμοποιούν τον ορθολογισμό και καθόλου το συναίσθημα.
- Ασφαλώς υπάρχουν και άλλα είδη στοχασμού, πχ ο φιλοσοφικός στοχασμός. Πιθανόν όμως τα τρία είδη που ανέφερα να περιλαμβάνουν και τα άλλα. Έτσι τον φιλοσοφικό, μάλλον πρέπει να τον
κατατάξουμε στον βαθύ στοχασμό.
- Ας σημειώσω επίσης ότι ο βαθύς στοχασμός δεν έχει σχέση μόνον με κοινωνικά θέματα, αλλά και με φυσικά ζητήματα. Έτσι κατά τη γνώμη μου, πολλές απόψεις "θετικών" διανοητών υπάγονται σ' αυτόν, πχ η άποψη του Δημόκριτου ότι η ύλη αποτελείται από άτομα. Ίσως λοιπόν, να μπορούμε να διαχωρίσουμε τον βαθύ στοχασμό σε εκείνον που καταγίνεται με κοινωνικά θέματα και σε εκείνον που πραγματεύεται ζητήματα της εν γένει φυσικής.
- Ως προς τον μεταφυσικό στοχασμό, πρέπει πάντως να σημειώσω, ότι πολλοί "μεταφυσικοί" στοχαστές, είπαν σκέψεις και για κοινωνικά θέματα, που συνέτειναν στη διαμόρφωση της ηθικής, του δικαίου και γενικά του ανθρωπισμού. Πχ οι δέκα εντολές του Μωυσή, το "ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθο βαλέτω" που ουσιαστικά μιλά για επιείκεια, το "μακάριοι οι πεινώντες και διψώντες την δικαιοσύνη" κλπ. Το ίδιο θα συμβαίνει βέβαια και με τις άλλες θρησκείες, και όχι μόνο με τη μεταφυσική που διετύπωσαν ο Ιουδαϊσμός και ο Χριστιανισμός.

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΗ:
(*) Στο βαθύ στοχασμό κατά τη γνώμη μου κατατάσσεται και το Κοινωνικό Συμβόλαιο του Ζαν Ζακ Ρουσό, όπως και η ρήση του ότι ο άνθρωπος γεννιέται ελεύθερος. Όπως και η σύλληψη της ιδέας των κοινωνικών ασφαλίσεων (που όπως διαβάζω σε κείμενο της νομικού Μαρίας Δ. Αγγελοπούλου στο www.greeklaws.com σπάργανά της βρίσκουμε στην αρχαία Ελλάδα τον 6ο αιώνα π. Χ. όπου υπήρχε θεσμός ιατρών που η αμοιβή τους καταβαλλότανε από υποχρεωτικές εισφορές όλων των πολιτών , όπως και ότι υπήρχε ιδιαίτερο ταμείο της «εκκλησίας του Δήμου» των Αθηναίων από όπου χορηγούνταν βοηθήματα σε ανίκανους για εργασία πολίτες (Λυσία, λόγος περί του αδυνάτου). Τέλος, ας αναφέρω ότι στον στοχασμό αυτόν πρέπει να συμπεριληφθούν και πολλά ποιήματα υψηλού διανοήματος, όπως πχ η Ιθάκη του Καβάφη.
=======

Τα ιστολόγιά μου





Αναρτήθηκε από στις Δεν υπάρχουν σχόλια:
Ετικέτες , ,

Πέμπτη 27 Σεπτεμβρίου 2012

17) Aναλογία και παρομοίωση, η σχέση τους

(6/9/2022 Παράκληση, σχολιάστε τις αναρτήσεις μου είτε θετικά είτε αρνητικά. Θα είναι μια ευπρόσδεκτη ικανοποίηση για την προσπάθεια που κατέβαλα. Ακόμα και οι αρνητικοί σχολιασμοί, θα βοηθούσαν να διορθώσω ορισμένες απόψεις. Ευχαριστώ)

- Υπάρχει ένα πρόβλημα που νομίζω ταλανίζει τους φιλόλογους, αλλά και όλους μας. Το πρόβλημα γύρω από την αναλογία και την παρομοίωση. Η αναλογία φαίνεται σαν παρομοίωση και η παρομοίωση σαν αναλογία. Μπορεί κανείς να θεωρήσει την αναλογία παρομοίωση και την παρομοίωση αναλογία.
- Θα προσπαθήσω να απαντήσω σ' αυτό το πρόβλημα, στις διαφορές τους δηλαδή και στις ομοιότητές τους:
- Αρχικά πρέπει να πω ότι στην απόδειξη επικρατεί η συλλογιστική λογική. Πράγμα που σημαίνει ότι το συμπέρασμα που γράφουμε (ή λέμε) για ένα θέμα το υποστηρίζουμε με προκείμενες. Έτσι στην απόδειξη εκτός από το συμπέρασμα υπάρχουν και οι προκείμενες (*1).
- Στην περιγραφή υπάρχει εκτός των άλλων λογικών (διαίρεση, τάξη, επιλογή δηλαδή αφαίρεση κλπ) και η συλλογιστική λογική, γιατί φυσικά ό,τι γράφουμε είναι προϊόν συλλογισμού. Μόνο που στην περιγραφή γράφουμε μόνο το συμπέρασμα από ένα συλλογισμό μας χωρίς προκείμενες: πχ περιγράφοντας τον κήπο μας λέμε ότι έχει κόκκινα τριαντάφυλλα, χωρίς όμως να παραθέτουμε τις προκείμενες με βάση τις οποίες βγάλαμε το συμπέρασμα ότι τα τριαντάφυλλα του κήπου μας είναι κόκκινα και όχι ροζ ή κίτρινα ( * 2).
- Αυτό συμβαίνει και με την αναλογία και με την παρομοίωση. Η αναλογία είναι ένας πλήρης συλλογισμός με προκείμενες και συμπέρασμα (*3 ), ενώ η παρομοίωση είναι το συμπέρασμα από έναν αναλογικό συμπερασμό.
- Η αναλογία αφορά τον αποδεικτικό λόγο (και τους συγγενικούς του πειθώ και στοχασμό), ενώ η παρομοίωση τον περιγραφικό λόγο. 

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ:
1, - Πχ, η παρομοίωση "η ζωή είναι σαν το ταξίδι" = προέρχεται από τον εξής περίπου αναλογικό συλλογισμό: "το ταξίδι έχει μια μακρά διάρκεια, πολλές εναλλαγές και αποκτά κανείς κάποιες καινούργιες εμπειρίες/ η ζωή έχει και αυτή μακρά διάρκεια, πολλές εναλλαγές και αποκτά κανείς πολλές εμπειρίες/ άρα η ζωή είναι σαν το ταξίδι.
- Ή με άλλο τρόπο: η ζωή και το ταξίδι έχουν μακρά διάρκεια, πολλές εναλλαγές και παρέχουν καινούργιες εμπειρίες. Άρα, η ζωή είναι σαν το ταξίδι. 
2, - Η παρομοίωση "Η Μαρία θα γίνει στα 30 της χοντρή σαν τη γιαγιά και τη μάνα της" προέρχεται από τον εξής περίπου αναλογικό συλλογισμό: Η γιαγιά και η μάνα της Μαρίας στα τριάντα τους χρόνια ήταν χοντρές. Άρα μάλλον και η Μαρία στα 30 της θα γίνει χοντρή σαν  τη γιαγιά και τη μάνα της. 
- Ή με άλλο τρόπο:  Η Μαρία θα γίνει στα 30 της χοντρή σαν της γιαγιά της και τη μάνα της, που ήταν χοντρές στα 30 τους).

3, - Η παρομοίωση "το ποδόσφαιρο είναι σαν τη ζωή" προέρχεται από τον εξής αναλογικό συλλογισμό: Το ποδόσφαιρο διδάσκει στα παιδιά τη συνεργασία, την υπευθυνότητα και την επίμονη προσπάθεια. Αυτά τα μαθήματα μας δίνει και η ζωή. (Άρα) το ποδόσφαιρο είναι σαν τη ζωή. 
-΄Η : Το ποδόσφαιρο και η ζωή διδάσκουν στα παιδιά τη συνεργασία, την υπευθυνότητα και την επίμονη προσπάθεια. Άρα, το ποδόσφαιρο είναι σαν τη ζωή.

Υποσημειώσεις:
(*1) Μόνο στον ατελή συλλογισμό, που τον συναντάμε στον αποδεικτικό λόγο,δεν  γράφουμε προκείμενες. ( Για τον ατελή συλλογισμό και την ατελή παράγραφο βλέπε το μπλοκ μου


  • Συλλογισμοί και είδη παραγράφων ).

    • (*2) Τα.ίδια συμβαίνουν και στην αφήγηση. Λέμε δηλαδή κάτι χωρίς να το αποδεικνύουμε, χωρίς προκείμενες που να το αποδεικνύουν: Λέμε απλώς πχ "πήγα στην Αθήνα".

    (*3) Στην αναλογία συγκρίνουμε δυο πράγματα που έχουν μια κοινή ιδιότητα, ή και περισσότερες από μια, αλλά το ένα έχει επιπλέον και μια ακόμα ιδιότητα Χ, και συμπεραίνουμε, πιθανολογούμε,  ότι και το δεύτερο πράγμα θα έχει την ιδιότητα Χ. Οι κοινές ιδιότητες στα δυο συγκρινόμενα "πράγματα" αποτελούν τις προκείμενες με βάση τις οποίες πιθανολογούμε. (Να σημειωθεί ακόμα ότι: σε μια αναλογία οι κοινές ιδιότητες άλλοτε είναι φανερές, όπως στο παράδειγμα με το ποδόσφαιρο και άλλοτε ορισμένες αφανείς, όπως στο παράδειγμα με τη Μαρία, όπου εννοείται ότι η Μαρία, η μαμά της και η γιαγιά της έχουν κοινό κληρονομικό δέντρο, κοινό Ντι Εν Έιτ (DNA), κοινά γονίδια).
    ========

    Τα ιστολόγιά μου



    Αναρτήθηκε από στις Δεν υπάρχουν σχόλια:
    Ετικέτες

    Τρίτη 29 Μαΐου 2012

    16) Ασκήσεις για επαγωγικούς συλλογισμούς (συνέχεια)

    (6/9/2022 Παράκληση, σχολιάστε τις αναρτήσεις μου είτε θετικά είτε αρνητικά. Θα είναι μια ευπρόσδεκτη ικανοποίηση για την προσπάθεια που κατέβαλα. Ακόμα και οι αρνητικοί σχολιασμοί, θα βοηθούσαν να διορθώσω ορισμένες απόψεις. Ευχαριστώ)

    ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α
    6), Για τη μικρασιατική καταστροφή "φταίνε οι αντίπαλοι του Βενιζέλου, που συνέχισαν τον πόλεμο, ενώ προεκλογικά υπόσχονταν ειρήνη, που έφεραν το βαιλιά κι έδωσαν πρόσχημα στους συμμάχους να μας εγκαταλείψουν, που προέλασαν απερίσκεπτα (ή κάτω από δόλιες συμμαχικές υποδείξεις) στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας, ενώ . . . οι Γάλλοι και οι Ιταλοί αποχώρησαν  . . ενισχύοντας τον Κεμάλ. [κτλ]".
    Ανάλυση: Επαγωγικός συλλογισμός με αίτια/αποτέλεσμα. Τα αίτια είναι αρκετά αλλά όχι τελείως επαρκή για να συμπεράνουμε 100 τοις 100  ότι φταίνε οι αντίπαλοι του Βενιζέλου, οπότε ο συλλογισμός θα ήταν παραγωγικός. Υπάρχουν και άλλα αίτια (πχ δόλιες συμμαχικές υποδείξεις) που από μόνα τους ίσως θα έσπρωχναν σε προέλαση, ή η ενίσχυση του Κεμάλ και η μη ενίσχυση των ελληνικών δυνάμεων αιτία που από μόνη της ίσως θα μπορούσε να προκαλέσει την ήττα των Ελλήνων. Άρα μάλλον φταίνε και οι σύμμαχοι, και δεν φταίνε μόνον οι αντιβενιζελικοί. Πάντως, ο συλλογισμός στηρίζεται σε αίτια που εγγίζουν να καλύψουν το 90 πχ τοις εκατό των αιτίων, που είναι δηλαδή πολύ κοντά στην αλήθεια. Είναι ένας απαγωγικός συλλογισμός, ή και όπως αλλιώς τον λένε οι ειδικοί: ένας συλλογισμός που οδηγεί στην πιο πιθανή, στην καλύτερη, εξήγηση.

    7), Το νερό βράζει , σίγουρα λοιπόν η θερμοκρασία του ανέβηκε στους 100 βαθμούς Κελσίου.
    Ανάλυση και Παρατηρήσεις: Ο συλλογισμός είναι παραγωγικός και κακώς το σχολικό βιβλίου Έκφραση-Έκθεση τον βάζει ως άσκηση για επαγωγικούς συλλογισμούς. Είναι παραγωγικός γιατί είναι πλέον αδιαμφισβήτητα εξακριβωμένο και αποδεκτή επομένως αλήθεια ότι το νερό βράζει στους 100 βαθμούς Κελσίου, σε ατμοσφαιρική πίεση μιας ατμόσφαιρας. Μπορεί να φέρει κανείς αντίρρηση σε αυτό και να πει ότι αφού βράζει, η θερμοκρασία του είναι 99 ή 101 βαθμοί; όχι βέβαια. Να σημειωθεί ότι πολλές φορές παραλείπουμε σε ένα συλλογισμό να πούμε και και κάποιες άλλες συνθήκες, γιατί τις θεωρούμε αυτονόητες. Έτσι εδώ παραλείπουμε να πούμε ότι η ατμοσφαιρική πίεση είναι μια. Ένας μάλιστα φυσικός θα έλεγε ότι παραλείπουμε να αναφέρουμε και ότι το νερό είναι απαλλαγμένο από προσμίξεις, γιατί αν έχει λόγου χάρη άλατα η θερμοκρασία για να βράσει ανεβαίνει δυο τρεις βαθμούς και γίνεται 102 με 103. Ο πλήρης δηλαδή συλλογισμός που θα έκανε ένας φυσικός είναι ο εξής: το νερό βράζει, σίγουρα λοιπόν η θερμοκρασία του ανέβηκε στους 100 βαθμούς με τον όρο ότι η ατμοσφαιρική πίεση ισούται με μια ατμόσφαιρα και ότι το νερό είναι καθαρό και δεν έχει προσμίξεις. (Εάν αλλάξει η ατμοσφαιρική πίεση το νερό βράζει σε διαφορετικό επίπεδο βαθμών, όπως επίσης όπως ήδη ειπώθηκε αν έχει προσμίξεις).

    ΠΡΟΣΘΗΚΗ 22/9/14: Από το συλλογισμό λείπει η πρώτη προκείμενη "το νερό βράζει πάντοτε στους εκατό βαθμούς Κελσίου". Ο πλήρης συλλογισμός είναι δηλαδή ο εξής: "το νερό βράζει πάντοτε στους εκατό βαθμούς Κελσίου/ το νερό βράζει/ (άρα) σίγουρα λοιπόν η θερμοκρασία του ανέβηκε στους εκατό βαθμοούς Κελσίου". 8), Το ποδόσφαιρο είναι σαν τη ζωή. Διδάσκει στα παιδιά τη συνεργασία, την υπευθυνότητα και την επίμονη προσπάθεια μέχρι την τελική νίκη. Αυτά τα μαθήματα μας δίνει και η ζωή. Γι' αυτό προτείνω να διδάσκεται το ποδόσφαιρο υποχρεωτικά στο σχολείο.
    Ανάλυση και Παρατηρήσεις: Αυτό το μικροκείμενο αποτελείται από δυο παραγράφους. Η πρώτη είναι με αναλογία, περιέχει δηλαδή έναν επαγωγικό συλλογισμό που τον ονομάζουμε αναλογία. Στη δεύτερη παράγραφο ο πομπός του λόγου προτείνει να διδάσκεται το ποδόσφαιρο " γι' αυτό προτείνω να διδάσκεται το π. υποχρεωτικά στο σχολείο". Στην πρόταση αυτή, άλλοι θα συμφωνήσουν και πολλοί για διάφορους λόγους θα διαφωνήσουν. Θα διαφωνήσουν ορισμένοι γιατί πχ θεωρούν ότι οι μαθητές είναι επιβαρυμένοι με πολλά άλλα μαθήματα και η προσθήκη και μαθήματος για το ποδόσφαιρο θα είναι σε βάρος των άλλων μαθημάτων, των άλλων γνώσεων που αυτοί τις θεωρούν πιο βασικές.

    9), Από την αγόρευση ενός μέλους του Αμερικανικού Κογκρέσσου¨"Αν είχαμε διδαχτεί ένα μάθημα από το Βιετνάμ, δε θα έπρεπε να εμπλακούμε στρατιωτικά στην Κεντρική Αμερική ούτε στη Μέση Ανατολή. Και στις δυο αυτές περιπτώσεις η παρουσία μας εκεί είναι ανεπιθύμητη και ο λαός μας αντιδρά στη στρατιωτική επέμβαση/ανάμιξη της χώρας μας. Επιπλέον, επειδή ερχόμαστε σε σύγκρουση με τα συμφέροντα μιας άλλης Μεγάλης δύναμης, διακινδυνεύουμε την κήρυξη του τρίτου παγκοσμίου πολέμου. Τέλος, ενώ η νίκη φαίνεται αδύνατη κάτω από τις κρατούσες  συνθήκες, η εθνική ταπείνωση είναι αναπόφευκτη, ακριβώς όπως στο Βιετνάμ".
    Ανάλυση και Παρατηρήσεις: Επαγωγικός συλλογισμός με αίτια και προσδοκώμενα, πιθανά, αποτελέσματα. Όταν προβλέπουμε για το μέλλον, οι συλλογισμοί μας είναι πιθανολογικοί, δηλαδή επαγωγικοί, και ποτέ τελείως σίγουρο το αποτέλεσμα/αποτελέσματα που προβλέπουμε. Τα συμπεράσματά μας δηλαδή ότι θα συμβούν αυτά ή εκείνα τα αποτελέσματα είναι πιθανά, αλλά όχι απολύτως βέβαια, γιατί μπορεί κάποιος καινούργιος και απρόβλεπτος παράγοντας να τα ανατρέψει.

    10), Η λογοκλοπή είναι σαν τη φοροδιαφυγή. Πολλοί άνθρωποι τη συνηθίζουν, δε βλάπτει κανέναν και κάνει τη ζωή λίγο πιο άνετη για το δράστη. Συνεπώς και τα δύο είδη κλοπής δικαιολογούνται.
    Ανάλυση και Παρατηρήσεις: Το μικροκείμενο αυτό αποτελείται από δυο παραγράφους. Η πρώτη περιλαμβάνει μιαν αναλογία (έναν επαγωγικό συλλογισμό του είδους: αναλογία) και τις ομοιότητες που παρουσιάζουν λογοκλοπή και φοροδιαφυγή ως προς τα αποτελέσματά τους. Η δεύτερη περιλαμβάνει το συμπέρασμα στο οποίο οδηγούμαστε, κατά την άποψη του συντάκτη. Που είναι όμως λανθασμένο γιατί και ηθικά και νομικά δεν στέκει: ηθικά η κλοπή δεν δικαιολογείται, νομικά η κλοπή διώκεται κατά τον ποινικό κώδικα. Στην ουσία έχουμε στο μικροκείμενο αυτό μια σκωπτική ενατένιση της σχέσης λογοκλοπής και φοροδιαφυγής, ένα χιούμορ, χιούμορ που προκαλείται από το απρόσμενο συμπέρασμα.

    ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β
    15/3/19 ΕΠΙΚΟΛΛΩ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ 15ης ΑΝΑΡΤΗΣΗΣ ΠΟΥ ΕΠΙΣΗΣ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

    -Στο γ΄ τεύχος του σχολικού Έκφραση-Έκθεση στο κεφάλαιο "Βοηθητικά στοιχεία για την αξιολόγηση" ενός επιχειρήματος δίνονται ασκήσεις προς λύση: Παραθέτω παρακάτω τις κατά την άποψή μου απαντήσεις, μερικές από τις οποίες τις αναφέρω και σε ορισμένες άλλες αναρτήσεις μου:
    (Σημείωση: Οι απαντήσεις που δίνω πιθανόν να μη συμφωνούν με το επίσημο βιβλίο "βοήθημα του καθηγητή". Κατά συνέπεια περισσότερο οι απαντήσεις μου δίνονται για να κατατοπιστούν οι καθηγητές, και όχι για να διοχετευτούν στους μαθητές. Εάν βέβαια νομίζουν σκόπιμο οι καθηγητές μπορούν να ενημερώσουν τους μαθητές ότι υπάρχει και η άποψη που αναφέρω εδώ).

    1, Με βάση την εμπειρία μου, έχω σχηματίσει τη γνώμη ότι οι γυναίκες πολιτικοί υποστηρίζουν τα γυναικεία δικαιώματα. Πιστεύω λοιπόν ότι η υποψήφια που επέλεξα να ψηφίσω στις εκλογές είναι πιθανόν να ακολουθήσει την ίδια πολιτική.
    -Προκαταρκτικά για την απάντηση: Πολλοί συλλογισμοί στηρίζονται σε δείγμα. Υπάρχουν δυο ειδών δείγματα, το φανερό όπως στις δημοσκοπήσεις και στις έρευνες των επιστημόνων με τα ποντικάκια, και το αφανές δείγμα.Το αφανές δείγμα το χρησιμοποιούμε όλοι μας για κοινωνικά θέματα και συμπεριφορές. Αφανές δείγμα είναι αυτό όπου βάζουμε τον εαυτό μας και όσους άλλους νομίζουμε ότι πρεσβεύουν τα ίδια με μας. Τόσο από το φανερό δείγμα όσο και από το αφανές οδηγούμαστε σε πιθανολογικό συμπέρασμα, και όχι σε βέβαιο. Το συμπέρασμα από δείγμα το γενικεύουμε αλλά πιθανολογικά (αντίθετα το συμπέρασμα από όλον είναι ήδη γενικό, δηλαδή δεν το γενικεύουμε, πχ τα πλοία που έχουν πανιά είναι ιστιοφόρα, όλα τα πλοία που βλέπω τώρα στο λιμάνι έχουν πανιά, άρα είναι όλα ιστιοφόρα).
    Απάντηση: Επαγωγικός συλλογισμός που στηρίζεται σε αφανές δείγμα, δείγμα που αποτελείται από την πομπό του λόγου αυτού και όσων άλλων νομίζει ότι έχουν την ίδια άποψη.
    Παρατηρήσεις: α) Πολλοί τέτοιοι συλλογισμοί μπορούν να εξηγηθούν και με αίτιο/αποτέλεσμα: Αίτιο= η εμπειρία μου για το πώς συμπεριφέρονται οι γυναίκες υποψήφιοι είναι η τάδε, αποτέλεσμα= νομίζω ότι η υποψήφια που επέλεξα θα συμπεριφερθεί όπως προβλέπει η εμπειρία μου. β) Τους συλλογισμούς από δείγμα τους εξηγούμε πρώτα με τους κανόνες που ισχύουν για συμπεράσματα από δείγμα, και δευτερευόντως με τους κανόνες για αίτιο/αποτέλεσμα, γ) Το ότι ο συλλογισμός αυτός είναι επαγωγικός εξάγεται και από τη διατύπωση: πιστεύω= ευελπιστώ, πιθανολογώ= νομίζω αλλά δεν είμαι απολύτως βέβαιη, δ) Στον συλλογισμό αυτόν ο πομπός του λόγου έχει σωστή διατύπωση,  σε άλλους συλλογισμούς όμως μπορούμε να βρούμε πομπούς λόγου που να εμφανίζουν το πιθανό συμπέρασμα ως βέβαιο, να έχουν δηλαδή λανθασμένη διατύπωση.

    2)  Το σώμα α θερμαινόμενο διαστέλλεται. όπως και τα σώματα β, γ. . ./τα σώματα α,β,γ . .. είναι μέταλλα/ άρα όλα τα μέταλλα θερμαινόμενα διαστέλλονται.
    Απάντηση: επαγωγικός συλλογισμός με δείγμα, που γίνηκε κάποτε όταν ξεκίνησαν οι έρευνες για το ποια σώματα διαστέλλονται.
    -Παρατηρήσεις: α) Η διατύπωση είναι λανθασμένη. Η σωστή είναι "άρα πιθανόν όλα τα μέταλλα θερμαινόμενα διαστέλλονται", β) Καθώς οι έρευνες των επιστημόνων προχωρούσαν και διαπίστωναν ότι και τα νέα μέταλλα που ανακάλυπταν θερμαινόμενα διαστέλλονταν, οι πιθανότητες ότι όλα τα μέταλλα θερμαινόμενα διαστέλλονται αυξάνονταν. Σήμερα που εξιχνιάσθηκαν σχεδόν όλα τα μέταλλα, το συμπέρασμα ότι όλα τα μέταλλα θερμαινόμενα διαστέλλονται είναι βέβαιο κατά 99/100 ή ίσως κατά 100/100.  Το ίδιο συμβαίνει και σε άλλες περιπτώσεις, πχ στα ρήματα, όπου ερευνήθηκαν λχ 2000 ρήματα, διαπιστώθηκε ότι ανήκουν είτε στην ενεργητική είτε στην παθητική είτε στη μέση φωνή, και γίνηκε αποδεκτό ότι:  "όλα" τα ρήματα χωρίζονται στις τρεις αυτές φωνές, ή διαθέσεις όπως αλλιώς μπορούμε να πούμε, γ) Το συμπέρασμα από ένα επαγωγικό συλλογισμό που στηρίζεται σε δείγματα που φθάνουν το 999/1000 των περιπτώσεων μετατρέπεται σε κοινή και αποδεκτή από όλους αλήθεια. Από εκεί και πέρα χρησιμοποιείται ως προκείμενη, ως αποδεικτική δηλαδή πρόταση, για παραπέρα π α ρ α γ ω γ ι κ ο υ ς  συλλογισμούς. Πχ το τάδε πράγμα είναι μέταλλο, άρα θερμαινόμενο διαστέλλεται.

    3), Οι Γάλλοι είναι αγενείς. Στο περσινό μου ταξίδι στο Παρίσι ένας τελωνειακός υπάλληλος μου φέρθηκε αγενέστατα.
    Ανάλυση: Επαγωγικός συλλογισμός που στηρίζεται σε δείγμα. Αλλά το δείγμα είναι πάρα πολύ μικρό γι' αυτό ο συλλογισμός αυτός στην ουσία είναι παραλογισμός. Δεν μπορείς να λες ότι επειδή ένας Γάλλος σου φέρθηκε αγενέστατα, εξήντα εκατομμύρια Γάλλοι είναι αγενείς= παραλογίζεσαι.
    Παρατηρήσεις  : α), Ο συλλογισμός μπορεί να εξηγηθεί και με αίτιο/αποτέλεσμα: αίτιο ότι ένας Γ. μου φέρθηκε αγενέστατα, αποτέλεσμα= άρα θεωρώ ότι όλοι οι Γ. είναι αγενείς. Αλλά και έτσι ο συλλογισμός είναι παραλογισμός, γιατί η αιτία είναι τελείως ανεπαρκής και τελείως μη αναγκαία. β), Εκτός από τους παραγωγικούς παραλογισμούς, για τους οποίους κάνει κάποιον ελάχιστο λόγο το βιβλίο Έκφραση-Έκθεση, υπάρχουν και ε π α γ ω γ ι κ ο ί  π α ρ α λ ο γ ι σ μ ο ί  για τους οποίους το βιβλίο δεν αναφέρει τίποτα.

    ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΠΑΓΩΓΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΛΟΓΙΣΜΟΎΣ:
    Οι ειδικοί διακρίνουν τρία είδη επαγωγικών παραλογισμών:
    Ι-Ο παραλογισμός ανεπαρκών στατιστικών στοιχείων: Είναι αυτός που στηρίζεται σε μικρό δείγμα. Σ’ αυτόν υπάγεται και η εσφαλμένη γενίκευση, όπου το δείγμα σε σχέση με τον πληθυσμό, είναι ασήμαντο. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ συνηθισμένα αυτά που οδηγούν σε συμπεράσματα για το χαρακτήρα ενός λαού, ή μιας φυλής με βάση αλήθειες που ισχύουν για ελάχιστα μέλη των ομάδων αυτών. Το κριτήριο του μικρού δείγματος μπορεί όμως να ισχύει για θέματα φυσικής, πχ για μέταλλα.
    ΙΙ-Ο Παραλογισμός των βεβιασμένων στατιστικών στοιχείων: όπου το δείγμα δεν είναι επιλεγμένο στην τύχη.
    ΙΙΙ- Ο Παραλογισμός που είναι στον αντίποδα της αναφοράς στην αυθεντία. Σ’ αυτόν συμπεραίνουμε ότι μια πρόταση είναι ψευδής ή αληθής επειδή προέρχεται από κάποιο πρόσωπο για το οποίο ισχύουν ορισμένα στοιχεία. Πχ ότι "ανακάλυψε τη θεωρία του σε μισή ώρα  άρα η θεωρία του  είναι ψευδής",  ενώ είναι δυνατό να είναι αληθής. Ή ότι "η θεωρία του είναι σωστή γιατί την επεξεργάστηκε είκοσι χρόνια", ενώ μπορεί να μην είναι σωστή παρά τα είκοσι χρόνια επεξεργασίας της.  Πιο επικίνδυνες περιπτώσεις είναι όταν μια θεωρία απορρίπτεται με το αιτιολογικό ότι αυτός που την προτείνει είναι της τάδε ιδεολογίας, ή όταν την ηθική θεωρία που προτείνει κάποιος την απορρίπτουμε επειδή ο ίδιος είναι ανήθικος, κτλ.
    IV- Θα προσθέσω ότι παραλογισμό έχουμε και όταν η αιτία ούτε αναγκαία είναι ούτε επαρκής, και σαν παράδειγμα αναφέρω τον παραλογισμό " Η ημέρα μου δεν πήγε καλά, γιατί το πρωί συνάντησα μια μαύρη γάτα".

    4), Σήμερα η μέρα μου δεν πήγε καλά, αλλά ήταν επόμενο αφού το πρωί πέρασε από μπροστά μου μια μαύρη γάτα.
    Ανάλυση: Συλλογισμός(;) με αίτιο/αποτέλεσμα. Στην ουσία όμως αυτός ο 'συλλογισμός' είναι παραλογισμός, γιατί το ότι δεν πήγε καλά η μέρα σου δεν οφείλεται σε μια τέτοια γελοία, τελείως μη αναγκαία και τελείως μη επαρκή, αιτία. Πρέπει να ψάξεις και να βρεις άλλη ή άλλες αιτίες που η μέρα σου δεν πήγε καλά.

    5), Πιστεύω ότι θα πάρω το μεγαλύτερο βαθμό στην  τάξη στο μάθημα της ιστορίας, γιατί μελέτησα περισσότερο από όλους.
    Ανάλυση: Συλλογισμός με αίτιο/αποτέλεσμα, αλλά μη επαρκές αίτιο, άρα και μη τελείως προβλέψιμο αποτέλεσμα.  Για να μην χαρακτηρίσουμε εξάλλου τον συλλογισμό ως παραλογισμό, θα πούμε ότι το συμπέρασμά του είναι υπερβολή, κατά παράβαση δηλαδή της έννοιας του μέτρου. Το σωστό θα ήταν να πει ο μαθητής ότι: επειδή μελέτησα αρκετά και μεθοδικά την ιστορία, ελπίζω να πάρω ένα καλό βαθμό σ' αυτό το μάθημα. 
    Παρατηρήσεις: Δεν μπορείς να ξέρεις αγαπητέ μου μαθητή, πόσο μελέτησαν οι άλλοι συμμαθητές σου. Εξάλλου υπάρχουν και άλλες αιτίες που επηρεάζουν την επίδοσή σου και τη βαθμολογία σου, όπως και την επίδοση και τη βαθμολογία των συμμαθητών σου: οι μαθησιακές ικανότητές σου σε σύγκριση με εκείνες των συμμαθητών σου, η ψυχραιμία την ώρα της εξέτασης, η κατάσταση της υγείας σου πχ να κρυολογήσεις και να έχεις πυρετό, και λοιποί απρόβλεπτοι παράγοντες.
    ========

    Τα ιστολόγιά μου


    Αναρτήθηκε από στις Δεν υπάρχουν σχόλια:
    Ετικέτες

    Δευτέρα 28 Μαΐου 2012

    15) Ασκήσεις για επαγωγικούς συλλογισμούς και απαντήσεις

    (6/9/2022 Παράκληση, σχολιάστε τις αναρτήσεις μου είτε θετικά είτε αρνητικά. Θα είναι μια ευπρόσδεκτη ικανοποίηση για την προσπάθεια που κατέβαλα. Ακόμα και οι αρνητικοί σχολιασμοί, θα βοηθούσαν να διορθώσω ορισμένες απόψεις. Ευχαριστώ)

    -Στο γ΄ τεύχος του σχολικού Έκφραση-Έκθεση στο κεφάλαιο "Βοηθητικά στοιχεία για την αξιολόγηση" ενός επιχειρήματος δίνονται ασκήσεις προς λύση: Παραθέτω παρακάτω τις κατά την άποψή μου απαντήσεις, μερικές από τις οποίες τις αναφέρω και σε ορισμένες άλλες αναρτήσεις μου:
    (Σημείωση: Οι απαντήσεις που δίνω πιθανόν να μη συμφωνούν με το επίσημο βιβλίο "βοήθημα του καθηγητή". Κατά συνέπεια περισσότερο οι απαντήσεις μου δίνονται για να κατατοπιστούν οι καθηγητές, και όχι για να διοχετευτούν στους μαθητές. Εάν βέβαια νομίζουν σκόπιμο οι καθηγητές μπορούν να ενημερώσουν τους μαθητές ότι υπάρχει και η άποψη που αναφέρω εδώ).

    1, Με βάση την εμπειρία μου, έχω σχηματίσει τη γνώμη ότι οι γυναίκες πολιτικοί υποστηρίζουν τα γυναικεία δικαιώματα. Πιστεύω λοιπόν ότι η υποψήφια που επέλεξα να ψηφίσω στις εκλογές είναι πιθανόν να ακολουθήσει την ίδια πολιτική.
    -Προκαταρκτικά για την απάντηση: Πολλοί συλλογισμοί στηρίζονται σε δείγμα. Υπάρχουν δυο ειδών δείγματα, το φανερό όπως στις δημοσκοπήσεις και στις έρευνες των επιστημόνων με τα ποντικάκια, και το αφανές δείγμα.Το αφανές δείγμα το χρησιμοποιούμε όλοι μας για κοινωνικά θέματα και συμπεριφορές. Αφανές δείγμα είναι αυτό όπου βάζουμε τον εαυτό μας και όσους άλλους νομίζουμε ότι πρεσβεύουν τα ίδια με μας. Τόσο από το φανερό δείγμα όσο και από το αφανές οδηγούμαστε σε πιθανολογικό συμπέρασμα, και όχι σε βέβαιο. Το συμπέρασμα από δείγμα το γενικεύουμε αλλά πιθανολογικά (αντίθετα το συμπέρασμα από όλον είναι ήδη γενικό, δηλαδή δεν το γενικεύουμε, πχ τα πλοία που έχουν πανιά είναι ιστιοφόρα, όλα τα πλοία που βλέπω τώρα στο λιμάνι έχουν πανιά, άρα είναι όλα ιστιοφόρα).
    Απάντηση: Επαγωγικός συλλογισμός που στηρίζεται σε αφανές δείγμα, δείγμα που αποτελείται από την πομπό του λόγου αυτού και όσων άλλων νομίζει ότι έχουν την ίδια άποψη.
    Παρατηρήσεις: α) Πολλοί τέτοιοι συλλογισμοί μπορούν να εξηγηθούν και με αίτιο/αποτέλεσμα: Αίτιο= η εμπειρία μου για το πώς συμπεριφέρονται οι γυναίκες υποψήφιοι είναι η τάδε, αποτέλεσμα= νομίζω ότι η υποψήφια που επέλεξα θα συμπεριφερθεί όπως προβλέπει η εμπειρία μου. β) Τους συλλογισμούς από δείγμα τους εξηγούμε πρώτα με τους κανόνες που ισχύουν για συμπεράσματα από δείγμα, και δευτερευόντως με τους κανόνες για αίτιο/αποτέλεσμα, γ) Το ότι ο συλλογισμός αυτός είναι επαγωγικός εξάγεται και από τη διατύπωση: πιστεύω= ευελπιστώ, πιθανολογώ= νομίζω αλλά δεν είμαι απολύτως βέβαιη, δ) Στον συλλογισμό αυτόν ο πομπός του λόγου έχει σωστή διατύπωση,  σε άλλους συλλογισμούς όμως μπορούμε να βρούμε πομπούς λόγου που να εμφανίζουν το πιθανό συμπέρασμα ως βέβαιο, να έχουν δηλαδή λανθασμένη διατύπωση.

    2)  Το σώμα α θερμαινόμενο διαστέλλεται. όπως και τα σώματα β, γ. . ./τα σώματα α,β,γ . .. είναι μέταλλα/ άρα όλα τα μέταλλα θερμαινόμενα διαστέλλονται.
    Απάντηση: επαγωγικός συλλογισμός με δείγμα, που γίνηκε κάποτε όταν ξεκίνησαν οι έρευνες για το ποια σώματα διαστέλλονται.
    -Παρατηρήσεις: α) Η διατύπωση είναι λανθασμένη. Η σωστή είναι "άρα πιθανόν όλα τα μέταλλα θερμαινόμενα διαστέλλονται", β) Καθώς οι έρευνες των επιστημόνων προχωρούσαν και διαπίστωναν ότι και τα νέα μέταλλα που ανακάλυπταν θερμαινόμενα διαστέλλονταν, οι πιθανότητες ότι όλα τα μέταλλα θερμαινόμενα διαστέλλονται αυξάνονταν. Σήμερα που εξιχνιάσθηκαν σχεδόν όλα τα μέταλλα, το συμπέρασμα ότι όλα τα μέταλλα θερμαινόμενα διαστέλλονται είναι βέβαιο κατά 99/100 ή ίσως κατά 100/100.  Το ίδιο συμβαίνει και σε άλλες περιπτώσεις, πχ στα ρήματα, όπου ερευνήθηκαν λχ 2000 ρήματα, διαπιστώθηκε ότι ανήκουν είτε στην ενεργητική είτε στην παθητική είτε στη μέση φωνή, και γίνηκε αποδεκτό ότι:  "όλα" τα ρήματα χωρίζονται στις τρεις αυτές φωνές, ή διαθέσεις όπως αλλιώς μπορούμε να πούμε, γ) Το συμπέρασμα από ένα επαγωγικό συλλογισμό που στηρίζεται σε δείγματα που φθάνουν το 999/1000 των περιπτώσεων μετατρέπεται σε κοινή και αποδεκτή από όλους αλήθεια. Από εκεί και πέρα χρησιμοποιείται ως προκείμενη, ως αποδεικτική δηλαδή πρόταση, για παραπέρα π α ρ α γ ω γ ι κ ο υ ς  συλλογισμούς. Πχ το τάδε πράγμα είναι μέταλλο, άρα θερμαινόμενο διαστέλλεται.

    3), Οι Γάλλοι είναι αγενείς. Στο περσινό μου ταξίδι στο Παρίσι ένας τελωνειακός υπάλληλος μου φέρθηκε αγενέστατα.
    Ανάλυση: Επαγωγικός συλλογισμός που στηρίζεται σε δείγμα. Αλλά το δείγμα είναι πάρα πολύ μικρό γι' αυτό ο συλλογισμός αυτός στην ουσία είναι παραλογισμός. Δεν μπορείς να λες ότι επειδή ένας Γάλλος σου φέρθηκε αγενέστατα, εξήντα εκατομμύρια Γάλλοι είναι αγενείς= παραλογίζεσαι.
    Παρατηρήσεις  : α), Ο συλλογισμός μπορεί να εξηγηθεί και με αίτιο/αποτέλεσμα: αίτιο ότι ένας Γ. μου φέρθηκε αγενέστατα, αποτέλεσμα= άρα θεωρώ ότι όλοι οι Γ. είναι αγενείς. Αλλά και έτσι ο συλλογισμός είναι παραλογισμός, γιατί η αιτία είναι τελείως ανεπαρκής και τελείως μη αναγκαία. β), Εκτός από τους παραγωγικούς παραλογισμούς, για τους οποίους κάνει κάποιον ελάχιστο λόγο το βιβλίο Έκφραση-Έκθεση, υπάρχουν και ε π α γ ω γ ι κ ο ί  π α ρ α λ ο γ ι σ μ ο ί  για τους οποίους το βιβλίο δεν αναφέρει τίποτα.

    ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΠΑΓΩΓΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΛΟΓΙΣΜΟΎΣ:
    Οι ειδικοί διακρίνουν τρία είδη επαγωγικών παραλογισμών:
    Ι-Ο παραλογισμός ανεπαρκών στατιστικών στοιχείων: Είναι αυτός που στηρίζεται σε μικρό δείγμα. Σ’ αυτόν υπάγεται και η εσφαλμένη γενίκευση, όπου το δείγμα σε σχέση με τον πληθυσμό, είναι ασήμαντο. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ συνηθισμένα αυτά που οδηγούν σε συμπεράσματα για το χαρακτήρα ενός λαού, ή μιας φυλής με βάση αλήθειες που ισχύουν για ελάχιστα μέλη των ομάδων αυτών. Το κριτήριο του μικρού δείγματος μπορεί όμως να ισχύει για θέματα φυσικής, πχ για μέταλλα.
    ΙΙ-Ο Παραλογισμός των βεβιασμένων στατιστικών στοιχείων: όπου το δείγμα δεν είναι επιλεγμένο στην τύχη.
    ΙΙΙ- Ο Παραλογισμός που είναι στον αντίποδα της αναφοράς στην αυθεντία. Σ’ αυτόν συμπεραίνουμε ότι μια πρόταση είναι ψευδής ή αληθής επειδή προέρχεται από κάποιο πρόσωπο για το οποίο ισχύουν ορισμένα στοιχεία. Πχ ότι "ανακάλυψε τη θεωρία του σε μισή ώρα  άρα η θεωρία του  είναι ψευδής",  ενώ είναι δυνατό να είναι αληθής. Ή ότι "η θεωρία του είναι σωστή γιατί την επεξεργάστηκε είκοσι χρόνια", ενώ μπορεί να μην είναι σωστή παρά τα είκοσι χρόνια επεξεργασίας της.  Πιο επικίνδυνες περιπτώσεις είναι όταν μια θεωρία απορρίπτεται με το αιτιολογικό ότι αυτός που την προτείνει είναι της τάδε ιδεολογίας, ή όταν την ηθική θεωρία που προτείνει κάποιος την απορρίπτουμε επειδή ο ίδιος είναι ανήθικος, κτλ.
    IV- Θα προσθέσω ότι παραλογισμό έχουμε και όταν η αιτία ούτε αναγκαία είναι ούτε επαρκής, και σαν παράδειγμα αναφέρω τον παραλογισμό " Η ημέρα μου δεν πήγε καλά, γιατί το πρωί συνάντησα μια μαύρη γάτα".

    4), Σήμερα η μέρα μου δεν πήγε καλά, αλλά ήταν επόμενο αφού το πρωί πέρασε από μπροστά μου μια μαύρη γάτα.
    Ανάλυση: Συλλογισμός(;) με αίτιο/αποτέλεσμα. Στην ουσία όμως αυτός ο 'συλλογισμός' είναι παραλογισμός, γιατί το ότι δεν πήγε καλά η μέρα σου δεν οφείλεται σε μια τέτοια γελοία, τελείως μη αναγκαία και τελείως μη επαρκή, αιτία. Πρέπει να ψάξεις και να βρεις άλλη ή άλλες αιτίες που η μέρα σου δεν πήγε καλά.

    5), Πιστεύω ότι θα πάρω το μεγαλύτερο βαθμό στην  τάξη στο μάθημα της ιστορίας, γιατί μελέτησα περισσότερο από όλους.
    Ανάλυση: Συλλογισμός με αίτιο/αποτέλεσμα, αλλά μη επαρκές αίτιο, άρα και μη τελείως προβλέψιμο αποτέλεσμα.  Για να μην χαρακτηρίσουμε εξάλλου τον συλλογισμό ως παραλογισμό, θα πούμε ότι το συμπέρασμά του είναι υπερβολή, κατά παράβαση δηλαδή της έννοιας του μέτρου. Το σωστό θα ήταν να πει ο μαθητής ότι: επειδή μελέτησα αρκετά και μεθοδικά την ιστορία, ελπίζω να πάρω ένα καλό βαθμό σ' αυτό το μάθημα. 
    Παρατηρήσεις: Δεν μπορείς να ξέρεις αγαπητέ μου μαθητή, πόσο μελέτησαν οι άλλοι συμμαθητές σου. Εξάλλου υπάρχουν και άλλες αιτίες που επηρεάζουν την επίδοσή σου και τη βαθμολογία σου, όπως και την επίδοση και τη βαθμολογία των συμμαθητών σου: οι μαθησιακές ικανότητές σου σε σύγκριση με εκείνες των συμμαθητών σου, η ψυχραιμία την ώρα της εξέτασης, η κατάσταση της υγείας σου πχ να κρυολογήσεις και να έχεις πυρετό, και λοιποί απρόβλεπτοι παράγοντες.
    ========

    Τα ιστολόγιά μου



    Αναρτήθηκε από στις Δεν υπάρχουν σχόλια:
    Ετικέτες ,

    Κυριακή 26 Φεβρουαρίου 2012

    14) Ελλειπτικός συλλογισμός


    -Σε ένα μπλοκ φιλολόγων αναφέρεται ο παρακάτω (1) συλλογισμός:
    ο Χ κλέβει στη μονόπολη
    ο Χ είναι αναξιόπιστο πρόσωπο.

    ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: 1) Από τον συλλογισμό λείπουν διαρθρωτικές λέξεις.
    2) Οι φιλόλογοι που συμμετέχουν στη συζήτηση, λένε πολλές και διάφορες γνώμες, πχ ότι ο συλλογισμός είναι "ο Χ είναι αναξιόπιστο πρόσωπο, επειδή, ή γιατί, κλέβει στη μονόπολη".
    3) Ένας μάλιστα φιλόλογος προσθέτει έξι εφτά γραμμές, ανάμεσα στις οποίες πρέπει να διαλέξει κανείς ποια είναι εκείνη που έχει σχέση με το συλλογισμό, κλπ, κλπ.

    ΣΧΟΛΙΟ ΜΟΥ: Υπάρχει ένα είδος συλλογισμού που μπορούμε να τον ονομάσουμε "ελλειπτικό" (και την παράγραφο που τον περιέχει: "ελλειπτική παράγραφο"). Στον παραπάνω συλλογισμό λείπει η προκείμενη "όποιος κλέβει στη μονόπολη είναι αναξιόπιστο πρόσωπο, οπότε ο πλήρης συλλογισμός είναι "όποιος κλέβει στη μονόπολη είναι αναξιόπιστο πρόσωπο, ο Χ κλέβει στη μονόπολη, άρα είναι αναξιόπιστο πρόσωπο".

    {Τον ελλειπτικό συλλογισμό τον συναντάμε και τον έχουμε μάθει στη Λογική, αλλά εκεί τον ονομάζουμε "ενθύμημα".  Έτσι, ελλειπτικός συλλογισμός είναι το ενθύμημα "ο Σωκράτης είναι θνητός, γιατί είναι άνθρωπος" από όπου λείπει η μείζονα προκείμενη "όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί". Ελλειπτικός είναι και ο συλλογισμός "δευτέρα λυκείου είσαι- διάβασε" από όπου λείπουν πολλές προκείμενες- Γενικά με τον ελλειπτικό συλλογισμό πρέπει να είναι κανείς εξοικειωμένος για να λύνει το πρόβλημα που παρουσιάζει ένας τέτοιος συλλογισμός}.

    -, ΟΜΩΣ ΕΊΝΑΙ ΣΩΣΤΟΣ Ο ΠΑΡΑΠΑΝΩ στο (1) ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΌΣ; Όχι, βέβαια, Είναι με υπερβολή- έναν που κλέβει στο παιχνίδι μονόπολη δεν τον λέμε αναξιόπιστο αλλά ζαβολιάρη. Η σημασία του αναξιόπιστου είναι πολύ βαριά, εννοεί αυτόν πχ που δανείζεται χρήματα και δεν τα επιστρέφει. Ο ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΌΣ ΑΥΤΟΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΟΡΘΩΘΕΙ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΟΥ ΤΟΝ ΠΕΡΙΕΧΕΙ- γιατί εθίζει τους μαθητές να δίνουν βαρύ χαρακτηρισμό σε απλές περιπτώσεις.
    =======

    Τα ιστολόγιά μου


    Αναρτήθηκε από στις Δεν υπάρχουν σχόλια:
    Ετικέτες
    Εγγραφή σε: Αναρτήσεις (Atom)