(6/9/2022 Παράκληση, σχολιάστε τις αναρτήσεις μου είτε θετικά είτε αρνητικά. Θα είναι μια ευπρόσδεκτη ικανοποίηση για την προσπάθεια που κατέβαλα. Ακόμα και οι αρνητικοί σχολιασμοί, θα βοηθούσαν να διορθώσω ορισμένες απόψεις. Ευχαριστώ)
- Υπάρχει ένα πρόβλημα που νομίζω ταλανίζει τους φιλόλογους, αλλά και όλους μας. Το πρόβλημα γύρω από την αναλογία και την παρομοίωση. Η αναλογία φαίνεται σαν παρομοίωση και η παρομοίωση σαν αναλογία. Μπορεί κανείς να θεωρήσει την αναλογία παρομοίωση και την παρομοίωση αναλογία.
- Θα προσπαθήσω να απαντήσω σ' αυτό το πρόβλημα, στις διαφορές τους δηλαδή και στις ομοιότητές τους:
- Αρχικά πρέπει να πω ότι στην απόδειξη επικρατεί η συλλογιστική λογική. Πράγμα που σημαίνει ότι το συμπέρασμα που γράφουμε (ή λέμε) για ένα θέμα το υποστηρίζουμε με προκείμενες. Έτσι στην απόδειξη εκτός από το συμπέρασμα υπάρχουν και οι προκείμενες (*1).
- Στην περιγραφή υπάρχει εκτός των άλλων λογικών (διαίρεση, τάξη, επιλογή δηλαδή αφαίρεση κλπ) και η συλλογιστική λογική, γιατί φυσικά ό,τι γράφουμε είναι προϊόν συλλογισμού. Μόνο που στην περιγραφή γράφουμε μόνο το συμπέρασμα από ένα συλλογισμό μας χωρίς προκείμενες: πχ περιγράφοντας τον κήπο μας λέμε ότι έχει κόκκινα τριαντάφυλλα, χωρίς όμως να παραθέτουμε τις προκείμενες με βάση τις οποίες βγάλαμε το συμπέρασμα ότι τα τριαντάφυλλα του κήπου μας είναι κόκκινα και όχι ροζ ή κίτρινα ( * 2).
- Αυτό συμβαίνει και με την αναλογία και με την παρομοίωση. Η αναλογία είναι ένας πλήρης συλλογισμός με προκείμενες και συμπέρασμα (*3 ), ενώ η παρομοίωση είναι το συμπέρασμα από έναν αναλογικό συμπερασμό.
- Η αναλογία αφορά τον αποδεικτικό λόγο (και τους συγγενικούς του πειθώ και στοχασμό), ενώ η παρομοίωση τον περιγραφικό λόγο.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ:
1, - Πχ, η παρομοίωση "η ζωή είναι σαν το ταξίδι" = προέρχεται από τον εξής περίπου αναλογικό συλλογισμό: "το ταξίδι έχει μια μακρά διάρκεια, πολλές εναλλαγές και αποκτά κανείς κάποιες καινούργιες εμπειρίες/ η ζωή έχει και αυτή μακρά διάρκεια, πολλές εναλλαγές και αποκτά κανείς πολλές εμπειρίες/ άρα η ζωή είναι σαν το ταξίδι.
- Ή με άλλο τρόπο: η ζωή και το ταξίδι έχουν μακρά διάρκεια, πολλές εναλλαγές και παρέχουν καινούργιες εμπειρίες. Άρα, η ζωή είναι σαν το ταξίδι.
2, - Η παρομοίωση "Η Μαρία θα γίνει στα 30 της χοντρή σαν τη γιαγιά και τη μάνα της" προέρχεται από τον εξής περίπου αναλογικό συλλογισμό: Η γιαγιά και η μάνα της Μαρίας στα τριάντα τους χρόνια ήταν χοντρές. Άρα μάλλον και η Μαρία στα 30 της θα γίνει χοντρή σαν τη γιαγιά και τη μάνα της.
- Ή με άλλο τρόπο: Η Μαρία θα γίνει στα 30 της χοντρή σαν της γιαγιά της και τη μάνα της, που ήταν χοντρές στα 30 τους).
3, - Η παρομοίωση "το ποδόσφαιρο είναι σαν τη ζωή" προέρχεται από τον εξής αναλογικό συλλογισμό: Το ποδόσφαιρο διδάσκει στα παιδιά τη συνεργασία, την υπευθυνότητα και την επίμονη προσπάθεια. Αυτά τα μαθήματα μας δίνει και η ζωή. (Άρα) το ποδόσφαιρο είναι σαν τη ζωή.
-΄Η : Το ποδόσφαιρο και η ζωή διδάσκουν στα παιδιά τη συνεργασία, την υπευθυνότητα και την επίμονη προσπάθεια. Άρα, το ποδόσφαιρο είναι σαν τη ζωή.
Υποσημειώσεις:
(*1) Μόνο στον ατελή συλλογισμό, που τον συναντάμε στον αποδεικτικό λόγο,δεν γράφουμε προκείμενες. ( Για τον ατελή συλλογισμό και την ατελή παράγραφο βλέπε το μπλοκ μου
Συλλογισμοί και είδη παραγράφων ).
- Θα προσπαθήσω να απαντήσω σ' αυτό το πρόβλημα, στις διαφορές τους δηλαδή και στις ομοιότητές τους:
- Αρχικά πρέπει να πω ότι στην απόδειξη επικρατεί η συλλογιστική λογική. Πράγμα που σημαίνει ότι το συμπέρασμα που γράφουμε (ή λέμε) για ένα θέμα το υποστηρίζουμε με προκείμενες. Έτσι στην απόδειξη εκτός από το συμπέρασμα υπάρχουν και οι προκείμενες (*1).
- Στην περιγραφή υπάρχει εκτός των άλλων λογικών (διαίρεση, τάξη, επιλογή δηλαδή αφαίρεση κλπ) και η συλλογιστική λογική, γιατί φυσικά ό,τι γράφουμε είναι προϊόν συλλογισμού. Μόνο που στην περιγραφή γράφουμε μόνο το συμπέρασμα από ένα συλλογισμό μας χωρίς προκείμενες: πχ περιγράφοντας τον κήπο μας λέμε ότι έχει κόκκινα τριαντάφυλλα, χωρίς όμως να παραθέτουμε τις προκείμενες με βάση τις οποίες βγάλαμε το συμπέρασμα ότι τα τριαντάφυλλα του κήπου μας είναι κόκκινα και όχι ροζ ή κίτρινα ( * 2).
- Αυτό συμβαίνει και με την αναλογία και με την παρομοίωση. Η αναλογία είναι ένας πλήρης συλλογισμός με προκείμενες και συμπέρασμα (*3 ), ενώ η παρομοίωση είναι το συμπέρασμα από έναν αναλογικό συμπερασμό.
- Η αναλογία αφορά τον αποδεικτικό λόγο (και τους συγγενικούς του πειθώ και στοχασμό), ενώ η παρομοίωση τον περιγραφικό λόγο.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ:
1, - Πχ, η παρομοίωση "η ζωή είναι σαν το ταξίδι" = προέρχεται από τον εξής περίπου αναλογικό συλλογισμό: "το ταξίδι έχει μια μακρά διάρκεια, πολλές εναλλαγές και αποκτά κανείς κάποιες καινούργιες εμπειρίες/ η ζωή έχει και αυτή μακρά διάρκεια, πολλές εναλλαγές και αποκτά κανείς πολλές εμπειρίες/ άρα η ζωή είναι σαν το ταξίδι.
- Ή με άλλο τρόπο: η ζωή και το ταξίδι έχουν μακρά διάρκεια, πολλές εναλλαγές και παρέχουν καινούργιες εμπειρίες. Άρα, η ζωή είναι σαν το ταξίδι.
2, - Η παρομοίωση "Η Μαρία θα γίνει στα 30 της χοντρή σαν τη γιαγιά και τη μάνα της" προέρχεται από τον εξής περίπου αναλογικό συλλογισμό: Η γιαγιά και η μάνα της Μαρίας στα τριάντα τους χρόνια ήταν χοντρές. Άρα μάλλον και η Μαρία στα 30 της θα γίνει χοντρή σαν τη γιαγιά και τη μάνα της.
- Ή με άλλο τρόπο: Η Μαρία θα γίνει στα 30 της χοντρή σαν της γιαγιά της και τη μάνα της, που ήταν χοντρές στα 30 τους).
3, - Η παρομοίωση "το ποδόσφαιρο είναι σαν τη ζωή" προέρχεται από τον εξής αναλογικό συλλογισμό: Το ποδόσφαιρο διδάσκει στα παιδιά τη συνεργασία, την υπευθυνότητα και την επίμονη προσπάθεια. Αυτά τα μαθήματα μας δίνει και η ζωή. (Άρα) το ποδόσφαιρο είναι σαν τη ζωή.
-΄Η : Το ποδόσφαιρο και η ζωή διδάσκουν στα παιδιά τη συνεργασία, την υπευθυνότητα και την επίμονη προσπάθεια. Άρα, το ποδόσφαιρο είναι σαν τη ζωή.
Υποσημειώσεις:
(*1) Μόνο στον ατελή συλλογισμό, που τον συναντάμε στον αποδεικτικό λόγο,δεν γράφουμε προκείμενες. ( Για τον ατελή συλλογισμό και την ατελή παράγραφο βλέπε το μπλοκ μου
(*2) Τα.ίδια συμβαίνουν και στην αφήγηση. Λέμε δηλαδή κάτι χωρίς να το αποδεικνύουμε, χωρίς προκείμενες που να το αποδεικνύουν: Λέμε απλώς πχ "πήγα στην Αθήνα".
(*3) Στην αναλογία συγκρίνουμε δυο πράγματα που έχουν μια κοινή ιδιότητα, ή και περισσότερες από μια, αλλά το ένα έχει επιπλέον και μια ακόμα ιδιότητα Χ, και συμπεραίνουμε, πιθανολογούμε, ότι και το δεύτερο πράγμα θα έχει την ιδιότητα Χ. Οι κοινές ιδιότητες στα δυο συγκρινόμενα "πράγματα" αποτελούν τις προκείμενες με βάση τις οποίες πιθανολογούμε. (Να σημειωθεί ακόμα ότι: σε μια αναλογία οι κοινές ιδιότητες άλλοτε είναι φανερές, όπως στο παράδειγμα με το ποδόσφαιρο και άλλοτε ορισμένες αφανείς, όπως στο παράδειγμα με τη Μαρία, όπου εννοείται ότι η Μαρία, η μαμά της και η γιαγιά της έχουν κοινό κληρονομικό δέντρο, κοινό Ντι Εν Έιτ (DNA), κοινά γονίδια).
========
Τα ιστολόγιά μου
- Έκθεση Λυκείου (από τον Δ. Τσαμαρδίνο, Θεσσαλονίκη) = για μαθητές
- Μαθήματα για την έκθεση λυκείου = για μαθητές
- Έκθεση Λυκείου, θέματα και σκέψεις = για μαθητές
- Συλλογισμοί
- Συλλογισμοί και είδη παραγράφων
- ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
- ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ (Δομή) ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ
- Κειμενικά είδη
- Προβληματισμοί φιλολόγων για το συλλογισμό κλπ
- Παραγωγή κειμένου, Λαθεμένη θεωρία
- A paragraph (η αριστοτελική άποψη)
- Λογική 2 (Logic 2)
- Αιτίες, αναγκαίες και επαρκείς
